De herfst is voor veel tuinders een periode van de laatste gewassen oogsten en opruimen. Maar wie vooruit denkt, weet dat dit ook hét moment is om de tuin klaar te maken voor de winter om een voorsprong te hebben op het volgend seizoen. Door nu verstandige keuzes te maken, profiteer je in het voorjaar van een gezonde bodem en dat scheelt een hoop werk wanneer je weer van start wilt gaan.
Zorg voor een levende bodem
Na de zomer blijft er vaak kale grond achter. Dat lijkt onschuldig, maar regen en vorst putten de bodem uit en voedingsstoffen spoelen weg. Een goede bedekking helpt om de bodem in balans te houden.
Je kunt de bodem op verschillende manieren beschermen tegen kou en uitdroging. Veel tuinders gebruiken organische mulchmaterialen uit eigen tuin; zoals bladeren, stro, grasresten of een laag compost. Deze bedekking houdt de grond vochtig, voedt het bodemleven en geeft onkruid minder kans., Aal moet je de laag regelmatig aanvullen omdat het snel verteert.
Hennep als mulchmateriaal
Wie een bedekking wil die langer meegaat, netjes blijft liggen én ook nog eens een positief effect heeft op je grond, heeft meer baat bij een hennep mulchschijf of gronddoek. De structuur is stevig en toch ademend, waardoor lucht en water door het materiaal kan, terwijl de bodem beschermd blijft tegen kou en uitdroging. Tijdens de langzame afbraak van dit mulchdoek vormt zich humus: het donkere, kruimelige materiaal dat ontstaat uit verterende plantenvezels. Geleidelijk komen er mineralen en sporenelementen vrij, onder andere kalium en wat fosfor. Wil je meer weten over onze hennepproducten? Neem dan een kijkje nemen in onze hennep blog.
He snoeimoment maakt het verschil
Snoeien hoort bij elk tuinseizoen en de herfst is daar geen uitzondering op. Doordat de bladeren vallen, zie je de structuur van bomen en struiken veel beter en kun je overzichtelijk werken. Bovendien ligt de sapstroom grotendeels stil, waardoor snoeiwonden rustiger genezen. Wat weleens onderschat wordt, is hoeveel takken en bladeren er bij zo’n klus vrijkomen. Een snoeimat kan dan handig zijn: je legt hem onder de boom of struik, vangt al het snoeiafval op en verplaatst het in één keer naar de composthoop of container. Dat scheelt tijd en gesjouw én je houdt je tuin netjes zonder veel moeite. Maar wat laat je staan en wat kan je wel snoeien?
Sommige planten en bomen kun je nu prima snoeien terwijl je andere nog even met rust kant laten. Appel- en perenbomen zijn bijvoorbeeld in de herfst goed te snoeien; je zorgt zo voor meer licht en lucht in de kroon, wat de vruchtvorming ten goede doet. Ook knotbomen, zoals wilgen, kun je tussen november en maart zonder problemen snoeien. Veel bladverliezende struiken kunnen in deze periode worden bijgewerkt om hun vorm te behouden of verjonging te stimuleren. Wees wel voorzichtig met soorten die vroeg in het voorjaar bloeien, zoals forsythia of kornoelje. Hun knoppen zijn zich nu al aan het ontwikkelen: snoei je die weg, dan mis je de bloei. In de moestuin mogen gezonde gewasresten gerust blijven liggen als mulch, terwijl dode of aangetaste delen juist beter verwijderd worden om schimmel en plagen te voorkomen. Zo houd je de tuin in balans: verzorgd maar niet steriel, met ruimte voor biodiversiteit.
Wees slakken voor!
Veel problemen die veroorzaakt worden door slakken ontstaan in de herfst. Het gevolg heiervan zie je volgend jaar pas terug, maar dit kan je voorkomen door goed voorbereid te zijn. Slakken zoeken nu beschutte, vochtige plekken om eitjes te leggen. Door dikke, natte bladpakketten van kwetsbare bedden te halen, verminder je schuilplaatsen. Waar jonge aanplant of kweekbedden staan, kan je kiezen voor een fysieke barrière met slakkengaas rondom het bed. Zo verklein je de kans dat slakken er eitjes afzetten. Slakkeneitjes kunnen afhankelijk van het weer al in de zomer uitkomen, of pas na de winter in het voorjaar.
Beschermen tegen wind en eerste vorst
Herfststormen en schrale oostenwind kunnen meer schade doen dan een enkele nachtvorst. Jonge kooltjes, pas uitgeplante aardbeien of bladgroenten profiteren van luwte. Een barrière zoals een windbreeknet bijvoorbeeld, haalt de scherpe rand van de wind en maakt het microklimaat binnen je tuin rustiger tijdens stormachtig weer. In koude nachten helpt een klimaatnet om de temperatuur op niveau te houden en het microklimaat een steuntje in de rug te geven. Ventileer op zonnige dagen, zodat het gewas droog blijft en stevig doorgroeit.
Vijver in je tuin? Ook die heeft aandacht nodig!
Bladeren in een vijver lijken misschien onschuldig, maar zodra ze naar de bodem zakken beginnen ze te rotten. Tijdens dit verteringsproces komen voedingsstoffen vrij die algenbloei stimuleren, terwijl tegelijkertijd zuurstof aan het water wordt onttrokken. Het gevolg: troebel water, overmatige algengroei en stress voor vissen en ander leven in de vijver.
Het schoonhouden van een vijver kan een flinke klus zijn. Drijvend en zinkend blad moet regelmatig met een schepnet verwijderd worden, terwijl hardnekkig slib vaak alleen met een vijverzuiger goed weg te krijgen is. Door in het najaar preventief een fijnmazig vijvernet te spannen, voorkom je dat het grootste deel van de bladeren überhaupt in het water belandt. Dat scheelt niet alleen veel werk, maar houd je jouw vijver ook helder en gezond. Wil je weten hoe je het beste een vijvernet over je vijver spant? Neem dan eens een kijkje naar onze blog over hoe je een tuinnet spant.
Kun je nu al iets zaaien of planten?
Niet alles hoeft te wachten tot maart. Sommige gewassen groeien juist beter als ze voor de winter al in de grond staan. Knoflook en winteruien wortelen in de herfst, rusten in de winter en lopen in het voorjaar direct uit, waardoor ze eerder geoogst kunnen worden en vaak sterker zijn. In zachte perioden kun je ook veldsla, winterspinazie of raapsteel zaaien onder een klimaatnet. Deze gewassen kiemen nog net bij lage temperaturen en leveren in het vroege voorjaar de eerste verse oogst.
Een vroege aanplant heeft nog een ander voordeel: de bodem blijft actief. Wortels, schimmels en micro-organismen blijven werken, waardoor de structuur beter behouden blijft. Let wel op de standplaats en het vocht. Bedden die met een mulchlaag zijn afgedekt, warmen minder snel op. Dat is gunstig voor het bodemleven, maar kan bij vroege teelten betekenen dat je iets later zaait of plant.
Een tuin die doorwerkt terwijl jij pauzeert
Je tuin herfstklaar maken gaat niet over alles weghalen, maar over de omstandigheden creëren waarin de tuin zichzelf kan herstellen. Bodem bedekt, water en wind zoveel mogelijk onder controle en ongewenste insecten of ongedierte in balans houden. Of je net begint of al een ervaren moestuinder bent, door deze tips te volgen kan jij zorgeloos de herfst doorkomen terwijl je moestuin aan het herstellen is.
